Mahni Inhuatna leh Inzahpuina I Nei Em?

” Kumkhuaain heti reng hi ka ni dawn em ni….”

Midang nen I inkhaikhin ngai em? Nang aia lar zawk nen…Anni chu mit an la, mi an hip. An inringtawka ngaihzawng lamah pawh an duai lo. Nang ve chu…

Mahni I inhua em? I tlin lohna lai hlir I hmua tihngaihna I hre si lo. Tuna ‘Nangmah’ hi kumkhuaa I awmdan turah I ngai.

Hriat ngai loh hlauhna I nei em? Hmun hriat loh, hmelhriat loh hlauhthawnna. Mi hmaa tim leh zakzum. Tihngaihna hre lova mahni indem leh ringawt.

Darthlalanga I inenin I hmaah mi inringtawk lo, mi chak lo chiah I hmu em? Mi bula I awmin I thing bikin I inhria em?

Mi hrang ka ni lo. Heng dinhmunah hian ka awm vek tawh. Mahni inrinhlelhnain ka khat a, keimah mai ni lovin ka chhungte, kan in, ka thawmhnaw engkim mai ka zahpui avangin mi hnungah, mi inkarah, a langsar lo hmun apiang ka chuh thin.

Bialnu nei ila ka hlim ang ka ti. Ka luck ve thawkhat avangin (a changin) duhtu pawh an lo awm ve. Mahse mahni ka insit avangin hmeichhia min duh apiang chu an that lohna ka zawng a. Ka induh loh avangin min lo duh ve tawk chu an tha tawk lovah ka ngai hlauh [Zahzum leh dawihzep kha chu nidang atan].

Ka hriat lohva chu mahni ka inngeih phawt loh chuan kawppui nei mah ila chhungrila thlamuanna min thlen sak thei lo. Midangah I hlimna I nghah chuan engtikah mah hlimna tak I nei thei dawn lo. Then ta che sela hrehawm I tih dan tur zia chu. Midang I thuhnuia awm an ni lova engtikah pawh kalsan thei reng che an ni.

Mahni I inhuata I inzahpui chuan he khawvela I hmelma lian ber chu nangmah heka sawichhetu che an ni lo. I hmelma lian ber chu Nangmah I ni. Pawn lamah a chhana zawng suh. Chhungril atangin inenfiah rawh.

Mahni inhuata inzahpuina hrang hrangte leh a chhana I lo enfiah ang:

1) He Khawvela Thil Tha Nei Tlakin I Inhre Lo

Hmeichhe hmeltha, in tha tak, car man to, hausakna, hlimna, mahni inringtawkna (confidence). Mahni inngeih loh chuan I damchhungin suangtuahna ramah bak lo chuan nei tlak leh nei theiin I inring lo.

Hengte hi hlimna tak thlentu leh neih ngei tur ni lo mahse I rilru ngaihtuahna kha a ni. I nei thei lova, I phu lova I inngaih tlat chuan engtikah mah I nei lo reng bawk ang.

Tuna I nih dan hi I damchhunga I awm dan tur a ni lo.

Tunah engang mi nge I nih – mi rilru dawihzep, mi chak lo, ngaihzawng la nei ngai lo, mi rethei. Engpawh ni la, tuna I nih ang hi I damchhunga I nih tur a ni lo. Mahni I insiamthat chuan.

I nun thlak danglam I duh chuan I rilru ngaihtuahna kha thlak rawh. I chan tawka I ngaih, I phu tawka I ngaih chu I nei ang.

Mahni Inrin A Pawimawh

Mi karah I inzahpui chuan mahni inrintawkna I nei lo. Nangmah I inrin loh chuan tuin nge ring ang che? Tunge I lunghnual apianga thu thaa fuih chea kaitho ziah dawn che? Zeldin ramah I cheng a nih loh chuan a chhana chu tumah.

Tumahin an rin loh che pawhin mahni I inrin a ngai. I thiante, I chhungte’n an rin loh che pawhin lungchhe suh. An mawh a ni lo.

Mahni insiamtha turin midangin thu thaa an fuih che nghak suh. Pawn lam atanga nawrna ngaichang suh. I nuna thil pawi a thlen hun nghah kher a ngai lo (mi thenkhat chu inthlak turin an chunga vanduaina thlen phawt an mamawh). I nghah rei lutuk chuan I tar hman dah ange.

Nangmahin inthlak I DUH a ngai. I duh chuan I thei. Engti khawpa harsa pawh nise I beidawng lovang. Vawi tam I hlawhchham hnuah pawh I bansan chuang lovang. I duh tak tak a nih chuan.

I duh tak tak lo a nih chuan a ngaiin khawsa la, a ngai te ang bawkin a rah I seng ang.

2) Midang Nena Inkhaikhin

Midang thatna lai I hmu, I chhiatna lai nen I tehkhin. Midang nena inkhaikhin hi tangkaina a awm loh mai bakah mahni inngaihnepna a thlen thin.

Interneta inkhaikhinna – Miin khawtlang hmuh theih tura an chhuah tawh hi chu siamthat, edit hnu, tamtak zinga a tha ber an thlan chhuah a ni tawh thin. Chumi nen chuan I lo inkhaikhin ta thin a. Celebrity hote pawh hi mihring ve mai, nang ang thova harsatna leh buaina nei an ni. TV, news, movies vela an hmel tihlan hi chu an ‘public persona’ chauh a ni. Chumi awmzia chu anmahni tak ni lovin vantlang hmuh tur bika an landan a ni. An thlalak pawh a tha thei ang bera siamchawp a ni a, an hmel chhiatna erawh an tihlan ngai loh hi. A lem vek a ni. Mi naran angin bum ni suh.

News ka en ngai lo, milar chanchin ka hre lo, thil chhuak thar apiang ka ngaihsak lo. Hlawkna a awm loh mai bakah 1) Hmasawn theihna tur hun I khawhral 2) Mi nun tak lo nen I intehkhin 3) I mamawh miah loh a chhuak thar apiang lei chakna I nei.

Mahni Intehkhin Zawk Rawh

Kum 1 kalta atang khan hma I sawn tawh em? Kum 1 chhung khan enge I tih a? A pangai chiah I la nih chuan zahpui tham I ni.

Nunhlui I dawn kir changin hmasawnna I hmu tur a ni. Engtin nge a hma ai khan chu chu I thiam tawh zawk? Eng thil thar nge I thiam? A hmaa I tihngam loh kha I tithei tawh, etc.

3) Mi Hek leh Rel I Hlau

Mi hek theih tur ang zawnga chet I hlau em? Miin I chungchang a tha lo zawnga an sawi I hlau. Mi hek avanga inthiamlo hma deuh pawh I ni thei.

Mahni I inhuat chuan midang aiin I inhmuhniam a, midang tluk lohna nei tlatin I inhria. Midang bula awm nuam I ti lova mihring awm tamna I pumpelh. I incheina, I hmel, I san zawng, engpawh nise zah rukna I nei [Heihi mahni inringtawk lohna pawh a tih theih].

Midang I Thlak Thei Lo

Khawvela mi fel ber leh mi tanpui nasa ber pawh ni tehreng la hektu leh sawichhetu che an awm dawn tho tho. Tum ruk a nei, mi fak a duh vang mai mai, a hmel a chhia, etc.

Mi mawl rilru I thlak thei lo. Mi huat tum ve hrim hrim rilru I thlak thei lo. Misual mifel berah I chantir thei lo. TUMAH I thlak thei lo. Nangmah chiah I inthunun thei.

4) Thian Tha I Nei

Darthlalanga inen hi nuam ka ti. Nitin ka inen ziah. A hma chuan darthlalanga inhmuh ka hreh a, chiang takin ka inen ngai lo.

Thian tha ka nei – Keimah chiaha ka awm pawhin ka mal ngai lo. Ka bulah ka awm reng thin.

Awmzia a awm em? Ka bulah ka awm reng thin. Keimah ka inkawmngeih avangin ka mal ngai lo. Mi thenkhat tan chuan Pathian thlamuanna pawh a ni.

I damchhungin I inkalsan thei lo. Thian tha I kawm ang khan inkawm rawh. I thian tha hnena thu tha I hrilh ang khan thu tha inhrilh rawh. Mahni indem, mahni insawisak kha bansan la, kei angin I inbe ve fo mahna (ka inbe nasa mah mah maithei).

Mahnia awm hreh ngawih ngawih an awm a. I inkawmngeih chuan mahnia awm nuam I ti anga midang pawhin I bula awm nuam an tih phah ang.

Hmasawn tak tak tur chuan mi bulah a awm reng hman loh. Hnathawh tur a thathnem tawk avangin mahnia hun hman chang a tam.

5) Mahni Inbiak Dan

Chhunglama nangmah I inngaihdan chu pawnlamah hmuh theih turin a rawn inlar thin.

I thu inhrilh kha hun a lo rei chuan a dik emaw a dik lo pawh nise I awih tan ang.

Engtikah mah I tihtheih dawn loh thu I inhrilh nawn fo chuan I tihtheih I ring lo tak tak ang. Rinna hi a pawimawh.

Kawng lehlamah tawngkam tha taka I inbiak thung chuan I chungah engpawh thleng se hnehtu rilru I pu tlat ang. Ka tithei, ka inringtawk, ka tuarchhel, tia I infuih tlat chuan I tihtheih I ring ang. I tithei bawk ang.

Mahni I inhuat viau chuan I inbiak dan kha chik chiang la, mawihnai lo takin inbe tawh suh. Duhdah taka I inbiak chuan a tuartu leh phurrit phurtu chu nangmah tho I ni.

6) Pianthar A Hun

I tling tawk lova I inhriat chuan hmasawn theihna I la nei tihna a ni lawm ni? Awm mai maina hun I nei lo.

I nihna kha that la, piangthar rawh.

Thu Tawp

Mahni inhuat leh inzahpui chuan chhungrilah muanna a awm thei lo. Hlauhthawnna hlirin kan khat a. Nuam lo tak mai a ni.

I inthlak thei tih hria la. Tumahin hma an lak sak dawn loh che avangin nangmahin hma I lak a ngai thung.

I nun thlak danglam I duh chuan

1. I rilru ngaihtuah dan thlak la.
2. Nangmah inring la.
3. Hma la rawh.

A pawimawha chu hma lak. He thuziak I chhiar a tawk lo, hma I lak a ngai.

Mahni insiamthat chu hun reiloteah chiah a hlawhtlin theih loh avangin engtik lai pawhin I hmasawnna tur I ngaihtuah ang.

Nawmsakna zawng lo la. Kawng harsa leh bibohin hma a sawntir zawk ang che.

I nundan I thlak lova, a pangaia hun I hman zel chuan a hmaa mi ang chiah I ni ang.
A ngai chiah nih I hlauh chuan (hlau rawh) hma I lak a hun.

 

A lehpek hma chu dam takin,

– Zakzum Hmeltha