Vantlang hmuha hmel tihlan hi mi tam tak hlauh a ni.
Mahni rilrua cheng mi nih phei chuan ngaihtuahna hi a kalkawi nasa thei em em a, midang nena inhmuhkhawmnaa kal mai tur te hi ngaihtuah nasat luat avangin mahni leh mahni kan intihthaih zawk nia.
Engtin nge hmel tihlan I hlauh chuan pawnah I chhuah theih? Hmel tihlan vangin an zak lo tihna a ni lo. Khawpui bazaar laiah, party, inhmuhkhawmna engah pawh ni se mi tam tak hi hlau chung chungin an kal. An kal chak vanga kal vek an ni lo, a tul leh ngaih vanga kal te an ni zawk.
Ka naupan laiin ka zakzum lutuk chu loh theih loh a nih chiahin ka hmel ka tilang ve tawk a, khawiah pawh chhuak dawn ila ka rilruin ka huphurh lawk em em mai thin. Mahnia chhuah phei chu ka hlau lehzual. Pawn ka chhuahin thawmhnaw hak tur tha ka nei lova, ka tawi a, ka ria em em mai bawka miin min ngainepin min deuhsawh ang ti ka hlau thin takzet. Han thlir letin maksak hle mahse a hun lai chuan rilru tibuai thamtu a ni. Midang min ngaihdanah ka hlutna ka nghat a, hmeichhe hmeltha ka tih an awm phei chuan awm dan ka thiam hlawl lo.
Mahse thinglung tuar theih tawh loh hun a lo thleng a. Mahni mizia leh awmdana lungawi lohna. Chu hun a lo thlen chuan ka hlauh chu ka hmachhawn tawh ang, ka tlin lohna hi kumkhuain min pawt hniamtu a ni dawn lo tiin ka intiam.
Thuruk ka hrilh ang che, eng thil pawh ni se a tirah hlau mah la I tih zin poh leh I hlau lo tial tial ang. A hmaa I rilrua I hlauh thin kha vawi tam I tih hnu chuan I rilruin ngaiah a nei anga I tlangnelin I hlau lo ve mai ang.
Amaherawhchu vawilehkhatah I rilru a inthlak nghal dawn lo, I hriat loh laiin I rilru kha a hmaa mi zakzum bawkah a lo let leh thin ang. Rilruin a chak lo chung chunga mahni innawr luih zel hi danglamna thlentu a ni.
Hmel Tihlan Ngam Loh Chhan
Midang hnen atangin an phalna leh pawmna I zawn vang a ni. Tuma awm lohna hmunah kal dawn ta la I zam angem? A nih chuan midang an awmna hmuna I kal avanga I zamna chhan chu miin an ngaihdan che I ngaimawh lutuk vang a ni. I mi zah leh ngaihsanin phalna a pek kher che I duh a, nimahsela chu ti tur a ni lo. Midang ngaihdanah kan rilru leh awmdan tur kan innghah zel chuan engtikah mah kan nih tur angin kan vul thei dawn lo. He khawvelah mi ngaihsan I nei emaw midang anga nih duhna I nei a nih pawhin nangmaha kal I zir a ngai (a hma poh leh a tha).
Tehkhinna
Engtik lai pawhin inthlahrun chhan chhuanlam siam tur a awm reng dawn. Thil hote pawh mahni inringtawk loh chuan chhuanlam siam tham vek a ni.
1) I Hmel I Chhuang Lo
I hmel chu I hmel a ni. Mahni hmel awmdan tam zawk chu chi thlah (genetics) a nih avangin tih theih vak a awm lohna chin a awm. I theihtawpin mahni inenkawlin I hmel titha la, I hmel chu chhuang rawh. A ruka hmel zep tum ai chuan eng hmel pawh pua inphochhuak mi chu an zahawm zawk. I tihtur chu I tih a ngaih dawn tho tho avangin I hlau emaw hlau lo emaw I intipakhauh a ngai.
2) I Rethei
Midang aiin chhungkua pachhe zawk atang ni mahla a danglamna hriltu chu I ngaihtuahnaah vek a ni. Kei aiin midangte hi sum an ngah zawk tih avanga inthlahrunna a awm thei a, chu rilru chu tan leh sauh nan, pawisak loh nan hmang zawk rawh. Retheih thatna pakhat chu hlawhchham pawhin hloh tur vak a awm lo. I ngaihtuah nasat vang mai mai a ni. Mi tam tak thil nei to apiang hi an hausa chuang lo, leiba a lei chawp an tam mai. Nang anga/aia rethei tam tak pawh an awm teuh alawm, an zak dek dek chuang lo. Chuvang chuan zak thei lovin awm rawh (a der chauh pawh ni se).
3) I thawmhnaw a tha lo
Thawmhnaw inchei dan hi zir theih a ni. A to kher a ngai lo. Thawhnaw neih tam lam a ni lo. Khawiah pawh kal la midang inchei dan I chik chuan an inchei mawihnai bik vek chuang lo tih I hmu ang. Midang neihah rilru tibuai duh suh.
4) I hmai a bawl
Ka tleirawl laiin ka hmai a bawl nasa em em a. Mi thenkhat lo chik deuh awm ve thin mahse nangmahin I pawisak vak loh chuan mi tamzawk chuan an pawisak bik lovang. Tleirawl hmai bawl hi awm ve thei reng a ni, upat thlenga hmai bawl pawh. I hmai enkawl tha la, I rilru hah tur veng la (stress), chaw ei tha la, mu tha rawh. I control theih loh chungchangah rilru tihbuai tur a ni lo.
Zah chhan dang chu hmeichhia an kal dawn vang pawh a ni thei.
Midang Hmaa Hmel Tihlan Hlauh Loh Dan
1. I Mit Hawng Rawh
I kalnaah midang I en thin chuan eng ang an ni bik chuang lo. Khawiah emaw zak taka ka kal pawhin midang ka en chuan mi naran ve tak, kei aia hmelchhe zawk leh inchei chhe zawk an ni cheu.
2. Tunah I Rilru Dah Rawh
Muang changin thaw la tuna nangma awmna kha hre rawh. Nakin, naktuk, karleh lam buaipui a ngai lo. Tunah I awmna hmunah I awm a, chu zawng chu a ni.
3. Tinawn Fo Rawh
I thil hlauh a chu ngaia nei turin I tihnawn fo a ngai. Vawikhat vawihnih mai a tawk lo thin. Tinawn fo rawh.
4. I theih tawpin insiamtha rawh
Mahni inenkawl that tluka pawimawh a awm lo. I taksa, I chaw ei, incheina, rilru, etc. Engtik lai pawhin mahni insiamthat reng a pawimawh. I damchhunga thurin tur a ni.
Thil hlauh em em (hote pawh ni se) hmachhawn hi mi tam tak tih ngam loh a ni. Mi tamzawk chuan an damchhungin an thil hlauh hmachhawn ngam lovin an tlanchhiatsan a. I thil hlauh chu engtikah emaw I hmachhawn a ngai dawn tih hria ang che. A nih loh chuan I thih dawnin I hlauh I hmachhawn ngam loh avangin I la inchhir zawk ang. Tun ang tluk hun a awm lo.
A dik tak chuan kan hlauhna te hi kan khawvel thlir dan a dik loh vang a ni. Kan thil hlauh em em thleng tura kan hlauhthawn hi kan rilrua thawnthu phuahchawp mai mai a ni fo. I ngaihtuahnaa thil tha lo kha a thleng khat khawp ang.
Mahni invawng that hi thlahthlam miah loh tur. Khawiah pawh a zui zel tur che a ni. Tichuan midang aiin I chungchuang zawk ang. Midang aia I nihna a sang zawk tih I hriat chuan zahna tur a awmin I hre lo ang.
Hlauhna leh ral tihna hi kan mihring pianphung ve hrim hrim a ni (mihring pangai nih chuan). Chuvang chuan a hriat thiam awm rualin hlauhthawn tur tak tak a awm loh avangin mahni inpawhhniamna mai a ni.
I hmachhawn emaw I biruksan chu I thu a ni e.
Leave a Reply